Zowel de oude vrij socialistische beweging als de SDAP van Troelstra zijn schatplichtig aan het pionierswerk van Domela Nieuwenhuis in de provincie Friesland. Verzet tegen de mobilisatie en crisispolitiek resulteerden in een groeiende aanhang voor het Dienstweigeringsmanifest. Van hieruit ontstonden de eerste communistische groepen, die zich begaven in het spoor van Domela Nieuwenhuis als voorganger.